“Polonia w budowie” to kolejne przedsięwzięcie naszego cyklu., Tym razem, w latach 2018-2019 Piotr Ostrowski wraz z zespołem Pracowni i Muzeum Witrażu wykonał projekt Stanisława Wyspiańskiego zatytułowany “Polonia:” 

Polonia była łącznikiem pomiędzy rokiem Wyspiańskiego (2017) a rokiem Niepodległości (2018). Witraż został zaprojektowany przez artystę w latach 1894-1904 na zamówienie Katedry Lwowskiej, ale nie został  nigdy wcześniej zrealizowany w szkle. Bogata symbolika witraża stanowi opowieść o sytuacji naszego kraju w tamtym czasie, Wyspiański chciał tym projektem wpłynąć na formowanie się polskiej tożsamości narodowej. Centralna część kompozycji przedstawia personifikację Ojczyzny – postać kobiety w szkarłatnym płaszczu ozdobionym białymi orłami, z mieczem przytwierdzonym do pasa, osuwającą się z opuszczonymi ramionami. Otaczają ją przerażone postaci reprezentujące trzy pokolenia zniewolonego narodu. Są tutaj także inne bardzo klasyczne nawiązania do polskiej historii i kultury: u boku Polonii widnieje Szczerbiec, miecz koronacyjny polskich królów, a po lewej stronie dziewczynka w krakowskim gorsecie i chłopiec w sukmanie reprezentujący ludność wiejską. Wśród inspiracji projektu można odnaleźć obrazy Jana Matejki, Śluby Jana Kazimierza i Polonia – Rok 1863 oraz ołtarz Wita Stwosza w Kościele Mariackim.

Wyspiański celowo pokazał Polonię w tak dramatyczny, niemal makabryczny sposób, aby wstrząsnąć sumieniem rodaków, którym niewola pod koniec XIX wieku przestawała już ciążyć i którzy, od czasu ostatniego powstańczego zrywu w 1863 zdawali się zaniechać myśli o odzyskaniu niepodległości.

Niestety, po raz kolejny śmiałe wizje Wyspiańskiego okazały się trudne w odbiorze. Projekt Polonii wzbudził kontrowersje ze względu na “chłopskie” rysy tytułowej postaci, dosadność treści oraz awangardową formę. Artysta nie zgodził się na zmiany w projekcie, twardo broniąc swej koncepcji, która została ostatecznie odrzucona. Tym samym Polonia podzieliła losy wielu innych niezrealizowanych za jego życia witraży.

Dzięki cyklowi “W budowie” projekt Wyspiańskiego został wykonany w szkle 114 lat po jego ukończeniu przez artystę i uświetnia naszą wystawę stałą. Witraż otrzymał w 2020 roku medal  PRO OPERE POLITISSIMA ARTE PERFECTO.

Podobnie jak przy projekcie Apollo, budowie witraża Polonia towarzyszyły warsztaty dla dzieci oraz lekcje muzealne dla młodzieży o tematyce związanej z wirażem, niepodległością ojczyzny i twórczością Wyspiańskiego. Podczas oprowadzania wszyscy zwiedzający muzeum poznają historię dzieła i jego znaczenie. Proces powstawania dzieł na oczach zwiedzających pełni funkcję swego rodzaju wystawy czasowej. Polonia została ukończona w grudniu 2019.